Boşanma Davası Masrafları: Bilmeniz Gereken Her Şey

Boşanma süreci, duygusal olarak zorlayıcı olmasının yanı sıra, maddi açıdan da önemli bir yük getirebilir. Bu makalede, boşanma davası açarken veya bir boşanma davasına dahil olurken karşılaşabileceğiniz masrafları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Amacımız, bu süreçte şeffaf ve bilinçli kararlar verebilmenize yardımcı olmak.

Boşanma Davası Masraflarını Oluşturan Kalemler

Boşanma davası masrafları, davanın türüne (anlaşmalı veya çekişmeli), davanın karmaşıklığına ve avukat tutulup tutulmamasına göre değişiklik gösterir. Genel olarak, aşağıdaki masraf kalemleri ile karşılaşabilirsiniz:

1. Dava Açma ve Harç Masrafları

Herhangi bir dava açarken olduğu gibi, boşanma davası açarken de belirli harçlar ödenmesi gerekmektedir. Bu harçlar, dava dilekçesi verilirken mahkeme veznesine yatırılır. Harç miktarları her yıl değişmekle birlikte, genellikle aşağıdaki harçları içerir:

• Başvurma Harcı: Davanın açılması için ödenen temel harçtır. 492 Sayılı Harçlar Kanunu'na tabidir.


• Peşin Harç: Dava değerine göre hesaplanan ve davanın başında ödenen harçtır. Özellikle mal paylaşımı talepli davalarda önem arz eder. 492 Sayılı Harçlar Kanunu'na tabidir. Dava değerinin binde 68,31'i oranında peşin harç alınır (2024 yılı için).


• Gider Avansı: 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 114. ve 325. maddeleri uyarınca, dava sürecinde yapılacak tebligat, keşif, bilirkişi incelemesi gibi masrafları karşılamak için ödenen avanstır. Gider avansı, davanın ilerlemesi için zorunlu bir unsurdur ve eksikliği halinde dava usulden reddedilebilir. Gider avansının miktarı, davanın türüne ve yapılacak işlemlere göre mahkeme tarafından belirlenir.

Bu harçlar, her yıl güncellenen 492 Sayılı Harçlar Kanunu'na göre belirlenir. Güncel harç miktarlarına Adalet Bakanlığı'nın internet sitesinden (örneğin, UYAP sisteminden) veya mahkemelerden ulaşabilirsiniz. Ayrıca, Harçlar Kanunu Genel Tebliğleri de takip edilmelidir.

2. Avukatlık Ücreti

Boşanma davasında avukat tutmak zorunlu olmasa da, özellikle çekişmeli boşanma davalarında bir avukatın hukuki desteği büyük önem taşır. Avukatlık ücreti, avukat ile müvekkil arasında serbestçe belirlenir. Ancak, Türkiye Barolar Birliği tarafından her yıl yayınlanan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi (AAÜT), avukatlık ücretlerinin belirlenmesinde bir rehber niteliğindedir. AAÜT, davanın konusuna ve türüne göre belirlenen asgari ücretleri içerir. Avukatlık ücreti, davanın karmaşıklığı, süresi, avukatın deneyimi ve uzmanlığı gibi faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Genellikle aşağıdaki ödeme şekilleri kullanılır:

• Maktu Ücret: Dava için belirlenen sabit bir ücrettir. Genellikle anlaşmalı boşanma davalarında tercih edilir.


• Saatlik Ücret: Avukatın davaya harcadığı zamana göre hesaplanan ücrettir. Daha çok danışmanlık hizmetlerinde veya belirli hukuki işlerde kullanılır.


• Nispi Ücret: Dava sonucunda elde edilen menfaate göre belirlenen ücrettir. Özellikle mal paylaşımı davalarında sıkça kullanılır. Avukatlık Kanunu'nun 164. maddesi ve AAÜT hükümleri bu konuda belirleyicidir. Nispi ücret, dava değerinin belli bir yüzdesi olarak belirlenir.

Avukatınızla ücret konusunda mutlaka yazılı bir sözleşme (Avukatlık Sözleşmesi) yapmanız, 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu'nun 164. maddesi gereğince zorunludur. Bu sözleşme, ücretin miktarını, ödeme şeklini, avukatın yapacağı işleri ve diğer önemli hususları açıkça belirtmelidir. Bu, ileride yaşanabilecek anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Avukatlık sözleşmesinde, KDV ve diğer yasal kesintilerin de belirtilmesi önemlidir.

3. Bilirkişi Ücreti

Çekişmeli boşanma davalarında, özellikle mal paylaşımı, velayet veya tazminat gibi konularda bilirkişi incelemesi yapılması gerekebilir. Bilirkişi, 6100 sayılı HMK'nın 266. ve devamı maddeleri uyarınca, uzmanlık alanına giren konularda mahkemeye rapor sunar. Bilirkişi ücreti, bilirkişinin uzmanlık alanına, incelemenin kapsamına, harcadığı zamana ve hazırladığı raporun niteliğine göre değişiklik gösterir. Bilirkişi ücreti, 6100 sayılı HMK'nın 282. maddesi uyarınca, genellikle davayı açan taraf veya mahkeme tarafından belirlenen taraflardan biri tarafından ödenir. Ancak, davanın sonunda haksız çıkan taraf bilirkişi ücretini ödemekle yükümlü tutulabilir. Bilirkişi ücretleri, Bilirkişilik Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre belirlenir. Mahkeme, bilirkişi görevlendirmeden önce taraflardan avans isteyebilir.

4. Tanık Giderleri

Boşanma davasında tanık dinlenmesi, davanın seyrini önemli ölçüde etkileyebilir. Tanıkların mahkemeye gelmesi ve ifade vermesi için belirli giderler (yol, konaklama vb.) 6100 sayılı HMK'nın 259. maddesi uyarınca karşılanabilir. Bu giderler, tanığı davet eden taraf tarafından ödenir. Tanık, yeminli ifade vermekle yükümlüdür ve gerçeğe aykırı beyanda bulunması halinde Türk Ceza Kanunu'nun 272. ve devamı maddelerinde düzenlenen yalan tanıklık suçunu işlemiş olabilir.

5. Diğer Masraflar

Yukarıda sayılan masrafların yanı sıra, boşanma davası sürecinde aşağıdaki masraflarla da karşılaşabilirsiniz:

• Tebligat Giderleri: Dava dilekçesi, duruşma günü gibi belgelerin taraflara 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilmesi için yapılan masraflardır. Tebligat giderleri, PTT tarafından belirlenen tarifeye göre hesaplanır.


• Keşif Giderleri: Mahkemenin olay yerinde (örneğin, müşterek konutta) inceleme yapması durumunda ortaya çıkan masraflardır. Keşif, özellikle mal paylaşımı ve velayet davalarında önem arz edebilir. Keşif giderleri, keşif yapılacak yerin uzaklığı, keşif süresi ve diğer faktörlere göre değişir.


• Noter Masrafları: Vekaletname, ihtarname gibi belgelerin düzenlenmesi için yapılan masraflardır. Vekaletname, avukat aracılığıyla dava takibi için gereklidir. Noter ücretleri, Noterlik Kanunu ve ilgili mevzuata göre belirlenir.


• Dosya Masrafları: Dava dosyasının hazırlanması, suret çıkarılması ve saklanması için yapılan masraflardır. Bu masraflar genellikle düşüktür.

Anlaşmalı Boşanma Davası Masrafları

Anlaşmalı boşanma davası, çekişmeli boşanma davasına göre daha hızlı ve daha az maliyetlidir. Anlaşmalı boşanma davasında, taraflar boşanma, mal paylaşımı, velayet ve nafaka gibi konularda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 166/3. maddesi uyarınca anlaşmaya vardıkları için, dava genellikle tek celsede sonuçlanır. Anlaşmalı boşanma davasında, dava açma harçları ve avukatlık ücreti (eğer avukat tutulmuşsa) dışında, genellikle başka bir masraf çıkmaz. Ancak, anlaşma protokolünün noter tarafından onaylanması gerekebilir, bu da ek bir maliyet oluşturur. Anlaşmalı boşanma protokolünde mal paylaşımı yapılması halinde, noter harcı malvarlığı değerleri üzerinden hesaplanır.

Çekişmeli Boşanma Davası Masrafları

Çekişmeli boşanma davası, taraflar arasında anlaşmazlık olması durumunda açılır. Bu tür davalar, anlaşmalı boşanma davalarına göre daha uzun sürer ve daha fazla masraf gerektirebilir. Çekişmeli boşanma davasında, yukarıda sayılan tüm masraf kalemleri ile karşılaşılabilir. Özellikle, bilirkişi incelemesi, tanık dinlenmesi ve avukatlık ücreti gibi masraflar, çekişmeli boşanma davasının maliyetini önemli ölçüde artırabilir. Çekişmeli boşanma davalarında, delillerin toplanması, tanıkların dinlenmesi ve uzman görüşlerinin alınması gibi süreçler maliyeti artırıcı unsurlardır. Ayrıca, istinaf ve temyiz gibi kanun yollarına başvurulması da ek maliyetler doğurabilir.

Yargıtay Kararları Işığında Boşanma Davası Masrafları

Yargıtay, boşanma davalarında masrafların kim tarafından karşılanacağına ilişkin çeşitli kararlar vermiştir. Genel olarak, 6100 sayılı HMK'nın 326. maddesi uyarınca davayı kaybeden taraf, yargılama giderlerini ödemekle yükümlüdür. Ancak, Yargıtay bazı durumlarda, kusurlu olan tarafın yargılama giderlerinin tamamını veya bir kısmını ödemesine karar verebilir. Örneğin, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin emsal nitelikteki kararlarında, boşanmaya sebep olan olaylarda daha fazla kusurlu olan tarafın, yargılama giderlerinin tamamını veya bir kısmını ödemesine hükmedilebileceği belirtilmiştir. Bu tür kararlar, kusurun derecesine ve davanın özelliklerine göre değişiklik gösterebilir. Yargıtay'ın bu konudaki içtihatları, hakkaniyet ilkesinin gözetilmesini amaçlar. Yargılama giderlerine avukatlık ücreti de dahildir. Davayı kazanan taraf lehine, AAÜT'ye göre belirlenen vekalet ücretine hükmedilir.

Örnek Yargıtay Kararları:

• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2016/18551 E., 2018/10634 K. (Bu karar, metinde bahsedilen karardır ve örnektir. Kararda, kusurlu eşin yargılama giderlerinden sorumlu tutulabileceği belirtilmiştir.)


• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin güncel kararları da incelenerek, yargılama giderleri konusundaki son içtihatlar takip edilmelidir. Özellikle, kusur oranının yargılama giderlerinin paylaşımına etkisi konusundaki kararlar önemlidir.

Sonuç ve Öneriler

Boşanma davası masrafları, davanın türüne, karmaşıklığına ve avukat tutulup tutulmamasına göre değişiklik gösterir. Bu nedenle, boşanma davası açmadan önce, olası masrafları detaylı bir şekilde araştırmanız ve bütçenizi buna göre planlamanız önemlidir. Anlaşmalı boşanma, çekişmeli boşanmaya göre daha az maliyetli bir seçenektir. Eğer mümkünse, eşinizle anlaşmaya çalışarak, hem zamandan hem de paradan tasarruf edebilirsiniz. Avukat tutmak zorunlu olmasa da, özellikle çekişmeli boşanma davalarında bir avukatın hukuki desteği büyük önem taşır. Avukatınızla ücret konusunda mutlaka yazılı bir sözleşme yapmanız, 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu'nun ilgili hükümleri gereğince zorunludur ve ileride yaşanabilecek anlaşmazlıkların önüne geçecektir. Unutmayın, boşanma süreci sadece maddi değil, aynı zamanda duygusal olarak da zorlayıcı bir süreçtir. Bu süreçte, ailenizden, arkadaşlarınızdan ve profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Ayrıca, adli yardım imkanlarını da araştırmanız faydalı olabilir. 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu'nun 176 ve devamı maddeleri uyarınca, Türkiye Barolar Birliği ve yerel barolar, maddi durumu yetersiz olan kişilere adli yardım hizmeti sunmaktadır. Adli yardım başvurusu, ikametgahınızın bulunduğu yerdeki baroya yapılabilir. Adli yardım talebinin kabul edilmesi halinde, avukatlık ücreti ve diğer yargılama giderleri devlet tarafından karşılanır.