Boşanma sürecinde eşler arasında paylaşılması gereken maddi yükümlülüklerden biri de kredi kartı borçlarıdır. Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde, bu borçların nasıl paylaştırılacağı önemli bir hukuki sorundur. Bu makalede, boşanmada kredi kartı borçlarının hukuki statüsü, Yargıtay kararları ışığında incelenecek ve somut örneklerle açıklanacaktır.
## Boşanmada Kredi Kartı Borcunun Hukuki Niteliği
Kredi kartı borçları, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 185. maddesi ve devamında düzenlenen evlilik birliğinin yükümlülükleri kapsamında değerlendirilebilir. Özellikle, TMK'nın 186. maddesi, eşlerin evlilik birliğinin giderlerine güçleri oranında katılma yükümlülüğünü düzenler. Bu kapsamda, kredi kartı borcunun evlilik birliğinin gereği olarak yapılıp yapılmadığı, paylaşımın belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Örneğin, ortak hane ihtiyaçları, çocukların giderleri veya eşlerin ortak kararıyla yapılan harcamalar için kullanılan kredi kartı borçları, eşlerin her ikisini de borçlu hale getirebilir. Ancak, bir eşin diğerinin rızası olmadan ve evlilik birliğinin yararına olmayan, kişisel harcamaları için kullandığı kredi kartı borcu, genellikle diğer eşi bağlamaz. Bu durumda, borcu yapan eş tek başına sorumlu olacaktır (TMK m. 188).
## Kredi Kartı Borcunun Paylaştırılması
Boşanma davalarında kredi kartı borçlarının paylaştırılması, eşler arasındaki mal rejimine göre farklılık gösterir. Türk Medeni Kanunu'nda yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejimi (TMK m. 219 vd.) geçerliyse, evlilik birliği içinde edinilen mallar ve borçlar tasfiye edilirken dikkate alınır. Eşler, evlilik sözleşmesiyle farklı bir mal rejimi (mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, vs.) seçmişlerse, kredi kartı borçlarının paylaşımı bu rejimin hükümlerine göre belirlenir. Borçların paylaştırılmasında şu temel kriterler göz önünde bulundurulur:
* **Borç hangi eş adına kayıtlı?** Kredi kartı sözleşmesi hangi eş adına düzenlenmişse, borcun yasal sorumlusu genellikle o eştir. Ancak, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığı ispatlanırsa, diğer eş de sorumlu tutulabilir. Bu durumda, diğer eşin borca katkısı oranında sorumluluğu söz konusu olabilir.
* **Borç evlilik birliği yararına mı kullanıldı?** Borcun kaynağı ve kullanım amacı, paylaştırmada belirleyici faktördür. Ortak giderler, evin ihtiyaçları, çocukların eğitimi, sağlık giderleri gibi harcamalar evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir. Evlilik birliğinin giderleri kavramı, TMK m. 186 çerçevesinde geniş yorumlanmalıdır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin emsal kararlarında, yalnızca bir eşin adına kayıtlı olan ancak ortak hane giderlerinde kullanılan kredi kartı borcunun paylaştırılabileceği belirtilmiştir. (Örneğin, Yargıtay 2. HD, 2016/18551 E., 2018/7868 K., 19.06.2018 tarihli kararı). Ancak, bu paylaştırma, edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi sırasında denkleştirme veya katkı payı alacağı şeklinde gerçekleşebilir.
## İspat Yükü ve Deliller
Borçların paylaştırılması davalarında ispat yükü, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığını iddia eden eşe aittir. (TMK m. 6) Bu iddiayı ispatlamak için çeşitli deliller kullanılabilir:
* **Banka ekstreleri:** Kredi kartı ekstreleri, harcamaların niteliğini, miktarını ve yapıldığı yerleri gösteren önemli bir delildir. Ekstrelerdeki açıklamalara dikkat edilmelidir.
* **Fatura ödeme kayıtları:** Ortak konutun faturalarının (elektrik, su, doğalgaz, internet vb.) kredi kartıyla ödenmesi, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığını gösterir. Fatura isimlerinin kimin üzerine olduğu da önemlidir.
* **Tanık ifadeleri:** Eşlerin veya yakın çevrenin (akraba, komşu, arkadaş) tanıklığı, harcamaların niteliği ve kimin yararına yapıldığı hakkında bilgi verebilir. Tanıkların tarafsızlığı ve güvenilirliği mahkeme tarafından değerlendirilir.
* **Diğer belgeler:** Alışveriş fişleri, sözleşmeler, yazışmalar (SMS, e-posta, WhatsApp mesajları gibi), seyahat rezervasyonları gibi diğer belgeler de delil olarak kullanılabilir. Bu belgelerin doğruluğu ve güvenilirliği önemlidir.
* **Bilirkişi incelemesi:** Gerekli görülmesi halinde, mahkeme kredi kartı harcamalarının niteliğini ve evlilik birliği yararına olup olmadığını belirlemek için bilirkişi incelemesi yaptırabilir.
Yargıtay kararlarında, somut delil sunulamayan veya şüpheli bulunan borçların paylaştırılamayacağına hükmedilmiştir. (Örneğin, Yargıtay 2. HD, 2017/3542 E., 2018/10353 K., 18.09.2018 tarihli kararı). Delillerin inandırıcı ve tutarlı olması gerekmektedir.
## Yargıtay Kararları Işığında Örnekler
Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre:
* **Lüks tüketim ürünleri için kullanılan kredi kartı borçları:** Genellikle kişisel borç olarak kabul edilir ve paylaştırılmaz. Bu tür harcamaların evlilik birliğinin yaşam standardını aşan ve kişisel zevklere yönelik olduğu kabul edilir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2017/2-2210 E., 2020/625 K., 09.07.2020 tarihli kararı)
* **Çocukların eğitim giderleri için kullanılan borçlar:** Evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir ve paylaştırılır. Çocukların okul ücretleri, özel dersler, kırtasiye masrafları gibi giderler bu kapsamdadır. (Yargıtay 2. HD, 2019/4321 E., 2020/2568 K., 02.03.2020 tarihli kararı)
* **Eşlerden birinin kusurlu davranışları sonucu oluşan borçlar:** Örneğin, kumar borçları, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle oluşan borçlar veya aldatma nedeniyle açılan tazminat davalarından kaynaklanan borçlar, genellikle kusurlu eşin kişisel borcu olarak kabul edilir. Bu tür borçlar, evlilik birliğinin yükümlülükleri kapsamında değerlendirilmez.
* **Ortak konutun tadilatı veya eşyalarının alınması için kullanılan borçlar:** Evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir ve paylaştırılır. Ancak, tadilatın lüks nitelikte olması veya eşyaların aşırı pahalı olması durumunda, bu durum değerlendirmeye alınabilir.
* **Eşlerden birinin kendi ailesinin (anne, baba, kardeş vb.) ihtiyaçları için yaptığı harcamalar:** Bu tür harcamalar, evlilik birliği yararına yapılmış sayılmaz ve genellikle diğer eş sorumlu tutulmaz. Ancak, diğer eşin bu harcamalara rıza göstermesi veya harcamaların ortak bütçeden yapılması durumunda, sorumluluk paylaşılabilir.
* **Eşlerden birinin iş kurması veya ticari faaliyeti için kullandığı kredi kartı borçları:** Bu tür borçlar, genellikle kişisel borç olarak kabul edilir. Ancak, diğer eşin de bu ticari faaliyete katkısı varsa veya elde edilen gelir evlilik birliğinin giderlerine kullanılıyorsa, sorumluluk paylaşılabilir.
## Sonuç ve Öneriler
Boşanma sürecinde kredi kartı borçlarının paylaştırılması karmaşık bir hukuki süreçtir ve her somut olay kendi özelinde değerlendirilmelidir. Eşlerin, borçların kaynağını, kullanım amacını ve evlilik birliği ile ilişkisini belgelemeleri büyük önem taşır. Bu süreçte hukuki yardım almak ve süreci profesyonel şekilde yönetmek, hak kayıplarını önleyecektir. Özellikle borçların ayrıştırılması, ispatlanması ve mal rejiminin tasfiyesi aşamalarında avukat desteği alınması önerilir. Ayrıca, eşlerin evlilik birliği içinde yaptıkları harcamaların kayıtlarını tutmaları, boşanma sürecinde delil olarak kullanılabilecek önemli bir önlemdir. Kredi kartı ekstrelerini düzenli olarak kontrol etmek, harcamaların niteliği hakkında bilgi sahibi olmak ve şüpheli harcamalara itiraz etmek de önemlidir. Son olarak, eşlerin evlilik birliği içinde mali konularda şeffaf olmaları ve ortak karar almaları, boşanma sürecinde yaşanabilecek anlaşmazlıkları azaltabilir.
## Boşanmada Kredi Kartı Borcunun Hukuki Niteliği
Kredi kartı borçları, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 185. maddesi ve devamında düzenlenen evlilik birliğinin yükümlülükleri kapsamında değerlendirilebilir. Özellikle, TMK'nın 186. maddesi, eşlerin evlilik birliğinin giderlerine güçleri oranında katılma yükümlülüğünü düzenler. Bu kapsamda, kredi kartı borcunun evlilik birliğinin gereği olarak yapılıp yapılmadığı, paylaşımın belirlenmesinde kritik öneme sahiptir. Örneğin, ortak hane ihtiyaçları, çocukların giderleri veya eşlerin ortak kararıyla yapılan harcamalar için kullanılan kredi kartı borçları, eşlerin her ikisini de borçlu hale getirebilir. Ancak, bir eşin diğerinin rızası olmadan ve evlilik birliğinin yararına olmayan, kişisel harcamaları için kullandığı kredi kartı borcu, genellikle diğer eşi bağlamaz. Bu durumda, borcu yapan eş tek başına sorumlu olacaktır (TMK m. 188).
## Kredi Kartı Borcunun Paylaştırılması
Boşanma davalarında kredi kartı borçlarının paylaştırılması, eşler arasındaki mal rejimine göre farklılık gösterir. Türk Medeni Kanunu'nda yasal mal rejimi olarak kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejimi (TMK m. 219 vd.) geçerliyse, evlilik birliği içinde edinilen mallar ve borçlar tasfiye edilirken dikkate alınır. Eşler, evlilik sözleşmesiyle farklı bir mal rejimi (mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı, vs.) seçmişlerse, kredi kartı borçlarının paylaşımı bu rejimin hükümlerine göre belirlenir. Borçların paylaştırılmasında şu temel kriterler göz önünde bulundurulur:
* **Borç hangi eş adına kayıtlı?** Kredi kartı sözleşmesi hangi eş adına düzenlenmişse, borcun yasal sorumlusu genellikle o eştir. Ancak, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığı ispatlanırsa, diğer eş de sorumlu tutulabilir. Bu durumda, diğer eşin borca katkısı oranında sorumluluğu söz konusu olabilir.
* **Borç evlilik birliği yararına mı kullanıldı?** Borcun kaynağı ve kullanım amacı, paylaştırmada belirleyici faktördür. Ortak giderler, evin ihtiyaçları, çocukların eğitimi, sağlık giderleri gibi harcamalar evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir. Evlilik birliğinin giderleri kavramı, TMK m. 186 çerçevesinde geniş yorumlanmalıdır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'nin emsal kararlarında, yalnızca bir eşin adına kayıtlı olan ancak ortak hane giderlerinde kullanılan kredi kartı borcunun paylaştırılabileceği belirtilmiştir. (Örneğin, Yargıtay 2. HD, 2016/18551 E., 2018/7868 K., 19.06.2018 tarihli kararı). Ancak, bu paylaştırma, edinilmiş mallara katılma rejiminin tasfiyesi sırasında denkleştirme veya katkı payı alacağı şeklinde gerçekleşebilir.
## İspat Yükü ve Deliller
Borçların paylaştırılması davalarında ispat yükü, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığını iddia eden eşe aittir. (TMK m. 6) Bu iddiayı ispatlamak için çeşitli deliller kullanılabilir:
* **Banka ekstreleri:** Kredi kartı ekstreleri, harcamaların niteliğini, miktarını ve yapıldığı yerleri gösteren önemli bir delildir. Ekstrelerdeki açıklamalara dikkat edilmelidir.
* **Fatura ödeme kayıtları:** Ortak konutun faturalarının (elektrik, su, doğalgaz, internet vb.) kredi kartıyla ödenmesi, borcun evlilik birliği yararına kullanıldığını gösterir. Fatura isimlerinin kimin üzerine olduğu da önemlidir.
* **Tanık ifadeleri:** Eşlerin veya yakın çevrenin (akraba, komşu, arkadaş) tanıklığı, harcamaların niteliği ve kimin yararına yapıldığı hakkında bilgi verebilir. Tanıkların tarafsızlığı ve güvenilirliği mahkeme tarafından değerlendirilir.
* **Diğer belgeler:** Alışveriş fişleri, sözleşmeler, yazışmalar (SMS, e-posta, WhatsApp mesajları gibi), seyahat rezervasyonları gibi diğer belgeler de delil olarak kullanılabilir. Bu belgelerin doğruluğu ve güvenilirliği önemlidir.
* **Bilirkişi incelemesi:** Gerekli görülmesi halinde, mahkeme kredi kartı harcamalarının niteliğini ve evlilik birliği yararına olup olmadığını belirlemek için bilirkişi incelemesi yaptırabilir.
Yargıtay kararlarında, somut delil sunulamayan veya şüpheli bulunan borçların paylaştırılamayacağına hükmedilmiştir. (Örneğin, Yargıtay 2. HD, 2017/3542 E., 2018/10353 K., 18.09.2018 tarihli kararı). Delillerin inandırıcı ve tutarlı olması gerekmektedir.
## Yargıtay Kararları Işığında Örnekler
Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre:
* **Lüks tüketim ürünleri için kullanılan kredi kartı borçları:** Genellikle kişisel borç olarak kabul edilir ve paylaştırılmaz. Bu tür harcamaların evlilik birliğinin yaşam standardını aşan ve kişisel zevklere yönelik olduğu kabul edilir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2017/2-2210 E., 2020/625 K., 09.07.2020 tarihli kararı)
* **Çocukların eğitim giderleri için kullanılan borçlar:** Evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir ve paylaştırılır. Çocukların okul ücretleri, özel dersler, kırtasiye masrafları gibi giderler bu kapsamdadır. (Yargıtay 2. HD, 2019/4321 E., 2020/2568 K., 02.03.2020 tarihli kararı)
* **Eşlerden birinin kusurlu davranışları sonucu oluşan borçlar:** Örneğin, kumar borçları, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı nedeniyle oluşan borçlar veya aldatma nedeniyle açılan tazminat davalarından kaynaklanan borçlar, genellikle kusurlu eşin kişisel borcu olarak kabul edilir. Bu tür borçlar, evlilik birliğinin yükümlülükleri kapsamında değerlendirilmez.
* **Ortak konutun tadilatı veya eşyalarının alınması için kullanılan borçlar:** Evlilik birliği yararına yapılan harcamalar olarak kabul edilir ve paylaştırılır. Ancak, tadilatın lüks nitelikte olması veya eşyaların aşırı pahalı olması durumunda, bu durum değerlendirmeye alınabilir.
* **Eşlerden birinin kendi ailesinin (anne, baba, kardeş vb.) ihtiyaçları için yaptığı harcamalar:** Bu tür harcamalar, evlilik birliği yararına yapılmış sayılmaz ve genellikle diğer eş sorumlu tutulmaz. Ancak, diğer eşin bu harcamalara rıza göstermesi veya harcamaların ortak bütçeden yapılması durumunda, sorumluluk paylaşılabilir.
* **Eşlerden birinin iş kurması veya ticari faaliyeti için kullandığı kredi kartı borçları:** Bu tür borçlar, genellikle kişisel borç olarak kabul edilir. Ancak, diğer eşin de bu ticari faaliyete katkısı varsa veya elde edilen gelir evlilik birliğinin giderlerine kullanılıyorsa, sorumluluk paylaşılabilir.
## Sonuç ve Öneriler
Boşanma sürecinde kredi kartı borçlarının paylaştırılması karmaşık bir hukuki süreçtir ve her somut olay kendi özelinde değerlendirilmelidir. Eşlerin, borçların kaynağını, kullanım amacını ve evlilik birliği ile ilişkisini belgelemeleri büyük önem taşır. Bu süreçte hukuki yardım almak ve süreci profesyonel şekilde yönetmek, hak kayıplarını önleyecektir. Özellikle borçların ayrıştırılması, ispatlanması ve mal rejiminin tasfiyesi aşamalarında avukat desteği alınması önerilir. Ayrıca, eşlerin evlilik birliği içinde yaptıkları harcamaların kayıtlarını tutmaları, boşanma sürecinde delil olarak kullanılabilecek önemli bir önlemdir. Kredi kartı ekstrelerini düzenli olarak kontrol etmek, harcamaların niteliği hakkında bilgi sahibi olmak ve şüpheli harcamalara itiraz etmek de önemlidir. Son olarak, eşlerin evlilik birliği içinde mali konularda şeffaf olmaları ve ortak karar almaları, boşanma sürecinde yaşanabilecek anlaşmazlıkları azaltabilir.