İcra Takibinde Elektronik Tebligat

İcra ve İflas Kanunu, alacaklıların haklarını etkin bir şekilde tahsil edebilmeleri için çeşitli takip yolları sunmaktadır. Bu takip yollarının en önemli aşamalarından biri ise tebligattır. Tebligat, hukuki süreçlerin doğru ve usulüne uygun bir şekilde ilerlemesi için kritik bir öneme sahiptir. Özellikle teknolojinin gelişmesiyle birlikte elektronik tebligat (e-tebligat), icra takiplerinde de giderek yaygınlaşmakta ve önem kazanmaktadır. Bu makalede, icra takiplerinde elektronik tebligatın yasal dayanakları, usulü, avantajları ve dezavantajları güncel mevzuat ve Yargıtay kararları ışığında incelenecektir.

Elektronik Tebligatın Yasal Dayanağı

Elektronik tebligatın yasal dayanağı, 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve bu Kanun'a dayanılarak çıkarılan Elektronik Tebligat Yönetmeliği'dir. Tebligat Kanunu'nun 7/a maddesi ile elektronik tebligat, tebligatın elektronik ortamda yapılmasına imkan tanımıştır. (Tebligat Kanunu) Elektronik Tebligat Yönetmeliği ise bu usulün uygulanmasına ilişkin detayları düzenlemektedir. (Elektronik Tebligat Yönetmeliği) İcra ve İflas Kanunu'nda doğrudan elektronik tebligata ilişkin bir düzenleme bulunmamakla birlikte, Tebligat Kanunu'na yapılan atıflar ve Tebligat Kanunu'nun genel hükümleri uyarınca icra takiplerinde de elektronik tebligatın kullanılması mümkün hale gelmiştir. Ayrıca, 6/12/2018 tarihli ve 30617 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tebligat Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile de elektronik tebligatın uygulama alanı genişletilmiştir.

Elektronik tebligat zorunluluğu bulunanlar, 7201 sayılı Tebligat Kanunu'nun 7/a maddesi ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği'nin 5. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere, avukatlara, noterlere, arabuluculara, bilirkişilere, resmî dairelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve bunlara bağlı ortaklıklara elektronik tebligat yapılması zorunludur. Bu sayılanlar dışındaki gerçek ve tüzel kişiler de isteğe bağlı olarak elektronik tebligat adresi alabilirler.

İcra Takiplerinde Elektronik Tebligat Usulü

İcra takiplerinde elektronik tebligat usulü, genel olarak Tebligat Kanunu ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği'nde belirtilen esaslara göre yürütülür. Bu kapsamda, öncelikle muhatabın elektronik tebligat adresinin bulunması gerekmektedir. Elektronik tebligat adresi, UETS (Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi) üzerinden alınabileceği gibi, ilgili kurum ve kuruluşlar aracılığıyla da temin edilebilir. Elektronik tebligat zorunluluğu bulunanlar için UETS adresi almak zorunludur. Tebligat, UETS üzerinden muhatabın elektronik tebligat adresine gönderilir ve sistem tarafından tebliğ edildiğine dair kayıt tutulur. Tebligatın yapıldığı tarih, tebligatın muhatabın elektronik tebligat adresine ulaştığı tarihtir. Muhatap, tebligatı elektronik ortamda açtığı anda tebellüğ etmiş sayılır. Ancak, muhatap tebligatı beş gün içinde açmazsa, beşinci günün sonunda tebligat yapılmış sayılır. Bu süre, 7201 sayılı Tebligat Kanunu'nun 7/a maddesi ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği'nin 9. maddesinde düzenlenmiştir.

Örnek: Bir alacaklı, borçlu aleyhine icra takibi başlatmış ve borçlunun UETS sisteminde kayıtlı elektronik tebligat adresini tespit etmiştir. İcra dairesi, ödeme emrini borçlunun elektronik tebligat adresine gönderir. Borçlu, ödeme emrini 2 gün sonra açar. Bu durumda, tebligat tarihi borçlunun ödeme emrini açtığı tarih olan 2. gündür. Ancak borçlu, ödeme emrini 5 gün boyunca açmazsa, tebligat 5. günün sonunda yapılmış sayılır ve borçlu bu tarihten itibaren yasal süresi içinde itiraz etme hakkına sahiptir.

Elektronik Tebligatın Avantajları

İcra takiplerinde elektronik tebligatın birçok avantajı bulunmaktadır:

• Hız: Elektronik tebligat, fiziki tebligata göre çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilir. Bu sayede, icra takibi süreci hızlanır ve alacaklının alacağına daha kısa sürede ulaşması sağlanır.


• Maliyet: Elektronik tebligat, fiziki tebligata göre daha ekonomiktir. Kağıt, posta ve tebliğ memuru masrafları ortadan kalkar.


• Güvenlik: Elektronik tebligat, fiziki tebligata göre daha güvenlidir. Tebligatın kaybolma veya yanlış adrese gitme riski ortadan kalkar. Sistemde kayıtlı olması nedeniyle ispat kolaylığı sağlar.


• Takip Kolaylığı: Elektronik tebligat sistemi, tebligatın ne zaman gönderildiği, ne zaman ulaştığı ve ne zaman açıldığı gibi bilgilerin kolayca takip edilmesini sağlar.


• Çevre Dostu: Elektronik tebligat, kağıt kullanımını azaltarak çevreye duyarlı bir uygulamadır.

Elektronik Tebligatın Dezavantajları

Elektronik tebligatın bazı dezavantajları da bulunmaktadır:

• Teknolojik Altyapı: Elektronik tebligatın etkin bir şekilde uygulanabilmesi için, hem tebligat yapan kurumların hem de muhatapların yeterli teknolojik altyapıya ve internet erişimine sahip olması gerekmektedir. Özellikle kırsal bölgelerde bu altyapının yetersizliği sorun yaratabilir.


• Bilgi Eksikliği: Bazı muhataplar, özellikle yaşlılar veya teknolojiye uzak kişiler, elektronik tebligat konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilirler. Bu durum, tebligatın anlaşılmamasına veya süresinde itiraz edilmemesine neden olabilir. Bu nedenle bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları önemlidir.


• Sistem Arızaları: Elektronik tebligat sisteminde meydana gelebilecek arızalar, tebligatın gecikmesine veya hiç yapılamamasına neden olabilir. Bu tür durumlarda alternatif tebligat yöntemlerinin kullanılması gerekebilir.


• Güvenlik Riskleri: Elektronik tebligat sistemi, siber saldırılara karşı korunmasız olabilir. Bu durum, tebligat bilgilerinin çalınmasına veya değiştirilmesine neden olabilir. Bu nedenle sistemin güvenliğinin sağlanması için gerekli önlemlerin alınması önemlidir.


• Erişim Sorunları: Muhatabın internet erişiminin olmaması, sistemde geçici arızalar yaşanması veya UETS sistemine erişimde yaşanan problemler tebligatın alınamamasına neden olabilir.


• Tebligatın Görülememesi: Muhatabın UETS hesabını aktif olarak kullanmaması veya bildirimleri takip etmemesi durumunda tebligatın süresinde görülememesi ve hak kayıplarına yol açabilmesi.

Yargıtay Kararları Işığında Elektronik Tebligat

Yargıtay, elektronik tebligatın usulüne uygun yapılmasına büyük önem vermektedir. Yargıtay kararlarında, elektronik tebligatın Tebligat Kanunu ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği'nde belirtilen esaslara uygun olarak yapılması gerektiği vurgulanmaktadır. Aksi takdirde, tebligatın usulsüz sayılacağı ve hukuki sonuç doğurmayacağı belirtilmektedir. Örneğin, Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 2023/6888 E. , 2023/7485 K. sayılı kararında, "Elektronik tebligatın geçerli olabilmesi için, muhatabın elektronik tebligat adresinin Tebligat Kanunu ve ilgili yönetmelik hükümlerine uygun olarak alınmış olması, tebligatın bu adrese yapılması ve tebligatın yapıldığına dair sistem kayıtlarının eksiksiz ve güvenilir olması gerekmektedir." denilmiştir. Yargıtay, bu kararında, tebligatın muhatabın doğru ve güncel elektronik tebligat adresine yapılması gerektiğini vurgulamıştır. Ayrıca, tebligatın yapıldığına dair sistem kayıtlarının da eksiksiz ve güvenilir olması gerektiği belirtilmektedir. Tebligat usulsüzlüğü iddiaları, İcra Mahkemesi nezdinde şikayet yoluyla ileri sürülebilir (İcra ve İflas Kanunu m. 16).

Sonuç ve Öneriler

İcra takiplerinde elektronik tebligat, alacaklıların haklarını daha hızlı, ekonomik ve güvenli bir şekilde tahsil etmelerine olanak sağlayan önemli bir araçtır. Ancak, elektronik tebligatın usulüne uygun yapılması ve muhatapların bu konuda yeterli bilgiye sahip olması gerekmektedir. Aksi takdirde, tebligatın usulsüz sayılması ve hukuki süreçlerin uzaması gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, icra dairelerinin ve alacaklıların elektronik tebligat konusunda titiz davranmaları, muhatapları bilgilendirmeleri ve sistemin güvenliğini sağlamaları önemlidir. Ayrıca, elektronik tebligat sisteminin sürekli olarak geliştirilmesi ve güncellenmesi, sistem arızalarının en aza indirilmesi ve siber saldırılara karşı korunması gerekmektedir. Elektronik tebligatın yaygınlaşması ve etkinliğinin artırılması için altyapı yatırımlarının yapılması ve kullanıcıların bilinçlendirilmesi de büyük önem taşımaktadır.

Öneriler:

• İcra daireleri, elektronik tebligat konusunda personelini eğitmeli ve bilgilendirmelidir. Bu eğitimler, güncel mevzuat değişikliklerini ve uygulamadaki sorunları kapsamalıdır.


• Alacaklılar, borçluların elektronik tebligat adreslerini doğru ve güncel olarak tespit etmelidir. Bu amaçla, UETS sisteminden düzenli olarak sorgulama yapılabilir.


• Muhataplar, elektronik tebligat adreslerini düzenli olarak kontrol etmeli ve tebligatları süresinde açmalıdır. E-devlet üzerinden UETS hesaplarına erişim kolaylığı sağlanmalıdır.


• Elektronik tebligat sistemi, siber saldırılara karşı güçlendirilmelidir. Güvenlik duvarları ve virüs tarama sistemleri güncel tutulmalı ve düzenli olarak güvenlik testleri yapılmalıdır.


• Elektronik tebligat konusunda farkındalık yaratılmalı ve muhataplar bilgilendirilmelidir. Özellikle dezavantajlı gruplara yönelik bilgilendirme kampanyaları düzenlenmelidir.


• UETS sisteminin kullanıcı dostu arayüzü geliştirilmeli ve teknik destek hizmetleri iyileştirilmelidir.


• Elektronik tebligatın yaygınlaşması için teşvik edici düzenlemeler yapılmalıdır. Örneğin, elektronik tebligatı tercih edenlere bazı avantajlar sağlanabilir.


• UETS sisteminde, tebligatın açılmaması durumunda muhataba SMS veya e-posta yoluyla hatırlatma bildirimleri gönderilmesi sağlanmalıdır.