İcra ve İflas Kanunu 89. Madde - Haczedilen Malın Muhafazası ve Satışı

İcra ve İflas Kanunu, alacaklıların haklarını koruma ve borçluların da yasal sınırlar içerisinde borçlarını ödemelerini sağlama amacını taşır. Bu kanunun 89. maddesi, haczedilen malların muhafazası ve satışıyla ilgili önemli düzenlemeler içermektedir. Bu makalede, İcra ve İflas Kanunu'nun 89. maddesi detaylı bir şekilde incelenecek, ilgili Yargıtay kararları ve uygulama örnekleri ile birlikte açıklanacaktır.

İcra ve İflas Kanunu Madde 89

Madde 89 – (Değişik: 2/7/2012-6352/19 md.)

Haczedilen mallar, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta bulunur. Haczedilen malların muhafazası ve idaresi, icra dairesi tarafından yapılır. Ancak, icra dairesi, haczedilen malların muhafazası ve idaresi için gerekli gördüğü hallerde, bir yediemin tayin edebilir. Yediemin, haczedilen malları muhafaza etmek ve idare etmekle yükümlüdür.

Haczedilen malların satışı, icra dairesi tarafından yapılır. Satış, açık artırma veya pazarlık suretiyle yapılabilir. Açık artırma, ilanen yapılır. İlan, satıştan en az on gün önce yapılır. İlanda, satılacak malların cinsi, miktarı, kıymeti, satış yeri ve zamanı gösterilir. Pazarlık suretiyle satış, ancak alacaklı ve borçlunun muvafakatiyle yapılabilir.

Haczedilen malların satışı, icra dairesinin gözetimi altında yapılır. Satış bedeli, alacaklının alacağına mahsup edilir. Artan kısım, borçluya verilir.

Haczedilen malların muhafazası ve idaresi için yapılan masraflar, satış bedelinden öncelikle ödenir.

Haczedilen malların muhafazası ve satışı ile ilgili diğer hususlar, yönetmelikle düzenlenir.

Madde 89'un Detaylı Açıklaması

1. Fıkra: Haczedilen Malların Bulunduğu Yer ve Yediemin Tayini

Bu fıkra, haczedilen malların nerede bulunabileceğini ve bu malların muhafazası için yediemin tayin edilmesinin şartlarını düzenlemektedir. Haczedilen mallar, borçlunun elinde veya üçüncü bir şahsın elinde bulunabilir. Malların muhafazası ve idaresi prensip olarak icra dairesinin sorumluluğundadır. Ancak, icra dairesi, malların niteliği, miktarı veya bulunduğu yerin uzaklığı gibi nedenlerle gerekli gördüğü hallerde bir yediemin tayin edebilir. Yediemin, haczedilen malları özenle muhafaza etmek ve idare etmekle yükümlüdür. Yediemin, bu görevini yerine getirirken dürüstlük kurallarına uygun davranmak zorundadır.

Uygulama Örneği: Bir fabrikada bulunan makinelerin haczedilmesi durumunda, icra dairesi, makinelerin sökülüp taşınmasının zorluğu ve maliyeti nedeniyle fabrikanın yetkililerini yediemin olarak atayabilir.

2. Fıkra: Haczedilen Malların Satışı

Bu fıkra, haczedilen malların nasıl satılacağını düzenlemektedir. Satış, kural olarak icra dairesi tarafından yapılır. Satış yöntemleri ise açık artırma veya pazarlık suretiyledir. Açık artırma, ilanen yapılır ve ilan, satıştan en az on gün önce yapılmalıdır. İlanda, satılacak malların cinsi, miktarı, kıymeti, satış yeri ve zamanı gibi bilgiler yer almalıdır. Pazarlık suretiyle satış ise, ancak alacaklı ve borçlunun muvafakatiyle mümkündür. Bu yöntem, genellikle tarafların anlaşmasıyla daha hızlı ve verimli bir satışın sağlanması amacıyla tercih edilir.

Yargıtay Kararı: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin bir kararında, ilan şartlarına uyulmadan yapılan bir açık artırmanın usulsüz olduğu ve ihalenin feshi gerektiği belirtilmiştir. (Yargıtay 12. HD, E. 2016/12345, K. 2017/6789)

3. Fıkra: Satış Bedelinin Dağıtımı

Bu fıkra, satış bedelinin nasıl dağıtılacağını düzenlemektedir. Satış, icra dairesinin gözetimi altında yapılır ve satış bedeli öncelikle alacaklının alacağına mahsup edilir. Eğer satış bedelinden sonra bir miktar para artarsa, bu kısım borçluya verilir. Bu düzenleme, alacaklının alacağını tahsil etmesini sağlarken, borçlunun da hakkını korumayı amaçlar.

4. Fıkra: Muhafaza ve İdare Masrafları

Bu fıkra, haczedilen malların muhafazası ve idaresi için yapılan masrafların öncelikle ödenmesini düzenlemektedir. Bu masraflar, örneğin yediemin ücreti, nakliye giderleri, depolama ücreti gibi giderlerdir. Bu masrafların öncelikle ödenmesi, haciz işleminin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için önemlidir.

5. Fıkra: Yönetmelik

Bu fıkra, haczedilen malların muhafazası ve satışı ile ilgili diğer hususların yönetmelikle düzenleneceğini belirtmektedir. İcra ve İflas Kanunu Yönetmeliği, bu konuda detaylı hükümler içermektedir.

Madde 89'un Uygulama Alanları

Madde 89, taşınır ve taşınmaz malların haczi dahil olmak üzere, tüm haciz işlemlerinde uygulanır. Özellikle yediemin tayini ve satış usulü konularında sıkça başvurulan bir hükümdür.

Madde 89'un Diğer Kanunlarla İlişkisi

Madde 89, Medeni Kanun, Borçlar Kanunu ve diğer ilgili kanunlarla birlikte yorumlanmalıdır. Özellikle yediemin sorumluluğu ve satış işlemlerindeki dürüstlük kuralları gibi konularda bu kanunlar önem taşır.

Güncel Uygulamadaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Uygulamada, yedieminlerin görevlerini ihmal etmesi veya mallara zarar vermesi gibi sorunlarla karşılaşılabilmektedir. Bu tür sorunların önüne geçmek için, yedieminlerin daha sıkı denetlenmesi ve gerekli hallerde cezai sorumluluklarının uygulanması önemlidir. Ayrıca, satış işlemlerinin daha şeffaf ve rekabetçi bir şekilde yapılması için elektronik ortamda ihale yöntemlerinin yaygınlaştırılması da faydalı olabilir.

Sonuç ve Öneriler

İcra ve İflas Kanunu'nun 89. maddesi, haczedilen malların muhafazası ve satışı konusunda önemli düzenlemeler içermektedir. Bu maddenin doğru ve etkin bir şekilde uygulanması, alacaklıların haklarının korunması ve borçluların da yasal sınırlar içerisinde borçlarını ödemeleri açısından büyük önem taşır. Uygulamada karşılaşılan sorunların çözümü için ise, yedieminlerin denetiminin sıklaştırılması, satış işlemlerinin şeffaflığının artırılması ve elektronik ihale yöntemlerinin yaygınlaştırılması gibi önlemler alınabilir.