İdari Başvuru Rehberi: Haklarınızı Bilin ve Koruyun

Günlük hayatımızda devletle olan ilişkilerimiz sandığımızdan çok daha fazla. Bir tapu kaydından ehliyet almaya, vergi ödemelerinden imar planlarına kadar birçok konuda idare ile karşı karşıya geliriz. Peki, idare ile yaşadığınız bir sorunda ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz? Bu rehber, idari başvuru sürecini adım adım anlatarak haklarınızı korumanıza yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

İdari Başvuru Nedir?

İdari başvuru, idarenin bir işlemine, eylemine veya ihmaline karşı, ilgili idari makama yapılan yazılı başvurudur. Bu başvuru ile idarenin kararını yeniden değerlendirmesi, hatasını düzeltmesi veya zararı gidermesi talep edilir. İdari başvuru, dava açmadan önce başvurulabilecek önemli bir yoldur ve çoğu zaman sorunun daha hızlı ve masrafsız çözülmesini sağlar. İdari başvuru, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun (İYUK) 11. maddesi ve diğer ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde düzenlenmektedir.

Hangi Durumlarda İdari Başvuru Yapılabilir?

İdari başvuru yapılabilecek durumlar oldukça çeşitlidir. Örneğin:

• İmar planlarına itiraz etmek


• Vergi cezasına itiraz etmek


• Memur atamalarına itiraz etmek


• Ruhsat başvurunuzun reddedilmesine itiraz etmek


• Kamulaştırma işlemine itiraz etmek


• İhalelere ilişkin şikayetler (4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında)


• Bilgi edinme başvurularına verilen cevaplara itiraz (4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu kapsamında)

Bu sadece birkaç örnek olup, idarenin herhangi bir işleminden zarar gördüğünüzü düşünüyorsanız, idari başvuru yapma hakkınız bulunmaktadır. İdari başvuru hakkının kapsamı, Anayasa'nın 40. maddesi ile güvence altına alınmıştır.

İdari Başvuru Türleri Nelerdir?

Temelde iki tür idari başvuru bulunmaktadır:

• İtiraz (Düzeltme Başvurusu): İdarenin bir kararına karşı, kararın hukuka aykırı olduğunu veya hakkınızı ihlal ettiğini belirterek yapılan başvurudur. Amacı, idarenin hukuka aykırı işlemini düzeltmesini sağlamaktır.


• Şikayet (Sorumluluk Başvurusu): İdarenin bir eylemi veya ihmali nedeniyle zarar gördüğünüzü belirterek yapılan başvurudur. Amacı, idarenin kusurlu eylemi veya ihmali nedeniyle oluşan zararın giderilmesini sağlamaktır. Bu başvuru, bazen tazminat talebini de içerebilir.

Başvurunuzun türünü doğru belirlemek önemlidir, zira bu, başvuru sürecini ve sonuçlarını etkileyebilir. İYUK'un 11. maddesi, ilgililerin, idari işlem veya eylemin uygulanmasıyla öğrenilen tasarruflara karşı, tebliğ veya ilan tarihinden itibaren dava açma süresi içinde ilgili üst makama, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makama başvurabileceğini düzenler.

İdari Başvuru Nasıl Yapılır?

İdari başvuru yazılı olarak yapılmalıdır. Başvurunuzda aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekmektedir:

• Adınız, soyadınız, Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numaranız (veya yabancı uyruklu iseniz pasaport numaranız), adresiniz ve iletişim bilgileriniz


• Başvurunun konusu (hangi idari işleme itiraz ettiğiniz veya hangi eylemden şikayet ettiğiniz)


• İtiraz veya şikayet nedenleriniz (kararın neden hukuka aykırı olduğunu veya eylemin neden zarara yol açtığını açıklayın). Bu kısımda, hukuki dayanaklarınızı ve delillerinizi belirtmeniz önemlidir.


• Talebiniz (idareden ne istediğiniz). Talebinizin açık ve net olması gerekmektedir.


• Varsa, başvurunuzu destekleyen belgeler (örneğin, kararın örneği, tapu kaydı, fatura vb.)


• Tarih ve imza

Başvurunuzu ilgili idari makama elden teslim edebilir veya posta yoluyla gönderebilirsiniz. 7201 sayılı Tebligat Kanunu uyarınca, elektronik tebligat adresi olanların başvurularını bu yolla yapmaları zorunlu olabilir. Posta yoluyla gönderiyorsanız, iadeli taahhütlü göndermeniz, başvurunuzun ne zaman ulaştığını kanıtlamanız açısından önemlidir. Ayrıca, başvurunuzun bir örneğini saklamanız faydalı olacaktır. Başvurular, e-Devlet üzerinden de yapılabilmektedir. İlgili idarenin e-başvuru sistemi varsa, bu sistem üzerinden de başvuru yapılabilir.

İdari Başvuru Süresi Ne Kadardır?

İdari başvuru süreleri, ilgili mevzuatta belirtilmiştir. Genel olarak, İYUK'un 11. maddesi uyarınca, dava açma süresi içinde idari başvuru yapılabilir. Dava açma süresi, işlemin niteliğine göre 30 gün veya 60 gün olabilir. Örneğin, vergi davalarında dava açma süresi 30 gündür (2577 sayılı İYUK m.7). Ancak, bazı özel durumlarda bu süreler farklılık gösterebilir. Örneğin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre disiplin cezalarına itiraz süreleri farklıdır. Bu nedenle, başvurunuzu yapmadan önce ilgili mevzuatı dikkatlice incelemeniz ve bir avukattan hukuki yardım almanız önemlidir. Süreyi kaçırmanız durumunda, başvuru hakkınızı kaybedebilirsiniz.

İdari Başvuru Sonuçları Nelerdir?

İdare, başvurunuzu değerlendirdikten sonra ya talebinizi kabul eder (işlemi düzeltir veya zararı giderir), ya reddeder, ya da kısmen kabul eder. İdarenin başvurunuza cevap verme süresi, İYUK'un 11. maddesi uyarınca 60 gündür. Bu süre içinde cevap verilmezse, başvurunuz zımnen reddedilmiş sayılır. Zımni ret, dava açma süresini başlatır. Başvurunuzun reddedilmesi veya zımnen reddedilmesi halinde, idari yargıya başvurma hakkınız doğar. İdari yargıda dava açma süresi de genellikle 60 gündür (İYUK m.7). Ancak, bazı özel durumlarda bu süre farklılık gösterebilir.

Yargıtay Kararları Işığında İdari Başvuru

Yargıtay ve Danıştay, idari başvuruların etkin bir şekilde değerlendirilmesi ve vatandaşların haklarının korunması konusunda önemli kararlar vermiştir. Örneğin, Danıştay 10. Dairesi'nin E:2015/3544, K:2019/6223 sayılı kararında, idarenin başvuruları süresinde ve gerekçeli bir şekilde yanıtlaması gerektiği vurgulanmıştır. Gerekçesiz ret kararları, hukuka aykırı bulunarak iptal edilmektedir. Bu karar, idarenin keyfi uygulamalarının önüne geçilmesi açısından önemlidir. Ayrıca, Danıştay'ın birçok kararında, idari başvuru yollarının tüketilmeden dava açılamayacağı belirtilmiştir. Bu nedenle, idari başvuru, dava açmadan önce zorunlu bir aşama olabilir.

Örnek Olay: İmar Planına İtiraz

Bir vatandaş, yaşadığı bölgedeki imar planında yapılan değişiklikle arsasının değerinin düştüğünü fark eder. Bu durumda, vatandaşın yapması gereken ilk şey, ilgili belediyeye yazılı bir itiraz dilekçesi vermektir. Dilekçede, imar planı değişikliğinin arsasının değerini nasıl düşürdüğünü, plan değişikliğinin hukuka aykırı olduğunu (örneğin, planlama esaslarına aykırı olduğunu) ve eski imar planının uygulanmasını talep etmelidir. Dilekçeye, arsanın tapu kaydı, imar planı örneği ve değer kaybını gösteren belgeler eklenmelidir. Belediyenin itirazı reddetmesi veya süresi içinde cevap vermemesi halinde, vatandaş idare mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir. İmar planlarına itiraz davalarında, dava açma süresi genellikle 60 gündür.

Sonuç ve Öneriler

İdari başvuru, devletle olan ilişkilerinizde haklarınızı korumanın önemli bir yoludur. Bu rehberde anlatılan adımları izleyerek, başvurunuzu doğru ve eksiksiz bir şekilde yapabilir, haklarınızı daha etkin bir şekilde savunabilirsiniz. Unutmayın, idari başvuru yapmadan önce ilgili mevzuatı dikkatlice incelemeniz, güncel Yargıtay ve Danıştay kararlarını araştırmanız ve gerektiğinde bir avukattan hukuki yardım almanız önemlidir. İdari başvuru sürecinde dikkatli ve titiz olmak, haklarınızı korumanıza yardımcı olacaktır.