Madde 265 - Görevli Memura Mukavemet

Giriş: Türk Ceza Kanunu (TCK), toplum düzenini korumayı ve suç işlemeyi önlemeyi amaçlayan temel kanunlarımızdandır. Bu kanun, çeşitli suç tiplerini tanımlar ve bu suçlara uygulanacak cezaları belirler. TCK'nın 265. maddesi, kamu görevlisine görevini yaptırmamak için direnme suçunu düzenler. Bu makalede, Madde 265'in metni, anlamı, kapsamı, uygulama alanları, yargı kararları, değişiklik geçmişi (varsa), pratik uygulama örnekleri, diğer kanunlarla ilişkisi, cezaları, istisnaları, sınırları, güncel uygulamadaki sorunları ve çözüm önerileri detaylı bir şekilde incelenecektir.

Madde 265: Görevli Memura Mukavemet

Madde Metni:

(1) Görevini yapmakta olan kamu görevlisine karşı cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) Suçun yargı görevi yapan kişilere karşı işlenmesi halinde, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

(3) Direnme sırasında kasten yaralama suçunun işlenmesi halinde, ayrıca bu suça ilişkin hükümler uygulanır.

(4) Görevini yapmakta olan kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Fiilin kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemek amacıyla işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır.

(5) (Ek fıkra: 2/7/2012-6352/105 md.) Bu suçların, silâhla ya da birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

Maddenin Anlamı ve Kapsamı

Madde 265, kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemek amacıyla cebir veya tehdit kullanan kişilerin cezalandırılmasını öngörür. Bu madde, kamu düzeninin sağlanması ve kamu görevlilerinin görevlerini serbestçe yerine getirebilmeleri için önemlidir. Madde, temel olarak şu unsurları içerir: kamu görevlisi, görevini yaparken, cebir veya tehdit.

Kamu Görevlisi: 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 6. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre kamu görevlisi, kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir suretle sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişidir. Polis memurları, hakimler, savcılar, belediye görevlileri, öğretmenler, doktorlar, infaz memurları gibi pek çok kişi bu kapsama girer. (TCK m.6)

Görevini Yaparken: Kamu görevlisinin, kanun ve diğer mevzuatla kendisine verilen görevleri yerine getirirken bu suçun mağduru olması gerekir. Görev dışında, özel hayatında gerçekleşen eylemler bu kapsamda değerlendirilmez.

Cebir veya Tehdit: Cebir, bir kişiye karşı fiziksel güç kullanmak, onun vücut bütünlüğüne zarar vermek veya vermeye teşebbüs etmek anlamına gelir. Tehdit ise, bir kişiye gelecekte zarar vereceğine dair sözlü, yazılı veya sair davranışlarla beyanda bulunmaktır. Cebir veya tehdidin, kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemeye yönelik olması gerekir. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2014/16-444, K. 2015/214)

Maddenin Uygulama Alanları

Madde 265, kamu görevlisinin görevini ifa ettiği her alanda uygulanabilir. Örneğin:

• Bir polis memurunun bir suçluyu yakalamasına engel olmak.


• Bir zabıta memurunun kaçak bir yapıyı yıkmasına engel olmak.


• Bir doktorun acil bir hastaya müdahale etmesini engellemek.


• Bir öğretmenin ders anlatmasını engellemek.


• Bir icra memurunun haciz işlemini yapmasına engel olmak.

Yargıtay Kararlarından Örnekler

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, 2016/1651 E., 2016/7874 K. sayılı kararında: "Sanığın, polis memurlarının kimlik sorma görevini yapmasını engellemek amacıyla onlara karşı fiziki direnç göstermesi, TCK'nın 265. maddesinde düzenlenen suçu oluşturur."

Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2014/31450 E., 2016/5233 K. sayılı kararında: "Sanığın, belediye görevlilerinin kaçak yapıyı yıkım işlemini yapmasını engellemek amacıyla görevlilere yönelik tehdit içeren sözler söylemesi, TCK'nın 265/1 maddesinde düzenlenen suçu oluşturur."

Bu kararlar, kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemek amacıyla fiziki direnç göstermenin veya tehdit içeren sözler söylemenin Madde 265 kapsamında değerlendirildiğini göstermektedir.

Maddenin Değişiklik Geçmişi

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle birlikte Madde 265, bazı değişikliklere uğramıştır. Özellikle 2/7/2012 tarihli ve 6352 sayılı Kanun ile 5. fıkra eklenerek, suçun silahla veya birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde cezanın artırılması öngörülmüştür.

Pratik Uygulama Örnekleri

Örnek 1: Bir trafik polisi, bir sürücüyü durdurur ve ehliyetini göstermesini ister. Sürücü, polise küfür eder, hakaret eder ve aracıyla polise çarpmaya çalışır. Bu durumda sürücü, TCK 265'te düzenlenen görevli memura mukavemet suçunu işlemiş olur. Ayrıca hakaret suçundan da cezalandırılabilir.

Örnek 2: Bir belediye görevlisi, kaçak bir yapıyı yıkmaya gider. Yapı sahibi ve yakınları, görevlilere saldırır ve yıkımı engellemeye çalışır. Bu durumda yapı sahibi ve yakınları, TCK 265'te düzenlenen suçu işlemiş olurlar. Ayrıca, görevlilere karşı yaralama eylemi gerçekleştirirlerse, yaralama suçundan da cezalandırılırlar.

Maddenin Diğer Kanunlarla İlişkisi

Madde 265, özellikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun diğer maddeleriyle ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile ilişkilidir. Örneğin, direnme sırasında kasten yaralama suçu işlenirse, fail hem Madde 265'ten hem de kasten yaralama suçundan cezalandırılır. Ayrıca, kamu görevlisine hakaret edilmesi durumunda, TCK'nın 125. maddesi (Hakaret) de uygulanabilir.

Maddenin Ceza ve Yaptırımları

Madde 265'in 1. fıkrasına göre, görevini yapmakta olan kamu görevlisine karşı cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Suçun yargı görevi yapan kişilere karşı işlenmesi halinde, ceza iki yıldan dört yıla kadar hapis cezasına hükmolunur (Madde 265/2).

Direnme sırasında kasten yaralama suçunun işlenmesi halinde, ayrıca bu suça ilişkin hükümler uygulanır (Madde 265/3).

Görevini yapmakta olan kamu görevlisine karşı görevi dolayısıyla hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Fiilin kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemek amacıyla işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranında artırılır (Madde 265/4).

Bu suçların, silahla ya da birden fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır (Madde 265/5).

Maddenin İstisnaları ve Sınırları

Madde 265'in uygulanabilmesi için, kamu görevlisinin görevini yasal ve meşru bir şekilde yapıyor olması gerekir. Eğer kamu görevlisi, yetkisini aşarak veya hukuka aykırı bir şekilde hareket ediyorsa, bu durumda direnme suçu oluşmaz. Örneğin, bir polis memuru, yasal dayanağı olmadan bir kişiyi gözaltına almaya çalışırsa, bu kişiye karşı direnme suçu oluşmaz. Ancak, bu durumda dahi, orantısız bir şekilde cebir kullanılması halinde, meşru müdafaa sınırları aşılabilir ve farklı suçlar (yaralama gibi) gündeme gelebilir.

Ayrıca, direnme eyleminin, kamu görevlisinin görevini yapmasını engellemeye yönelik olması gerekir. Basit bir tartışma veya sözlü sataşma, bu kapsamda değerlendirilmez.

Güncel Uygulamadaki Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Madde 265'in uygulanmasında karşılaşılan en önemli sorunlardan biri, cebir, tehdit ve hakaret kavramlarının sınırlarının belirlenmesidir. Bazı durumlarda, sözlü tartışmalar veya basit fiziki temaslar, direnme suçu olarak değerlendirilebilmektedir. Bu durum, uygulamada keyfiliğe yol açabilmektedir.

Bir diğer sorun ise, kamu görevlilerinin görevlerini ifa ederken vatandaşlarla olan iletişimlerinde yaşanabilen problemlerdir. Özellikle yetki kullanımı konusunda yaşanan tartışmalar, direnme suçunun işlenmesine zemin hazırlayabilmektedir.

Bu sorunların çözümü için, Yargıtay'ın bu konudaki içtihatlarının daha da belirginleştirilmesi ve uygulamada birliğin sağlanması gerekmektedir. Ayrıca, kamu görevlilerinin de görevlerini yaparken daha dikkatli ve ölçülü davranmaları, provokasyondan kaçınmaları ve vatandaşlarla daha iyi iletişim kurmaları önemlidir. Kamu görevlilerine yönelik iletişim becerileri eğitimlerinin artırılması faydalı olacaktır.

Çözüm Önerileri:

• Cebir, tehdit ve hakaret kavramlarının sınırlarının daha net bir şekilde tanımlanması.


• Yargıtay içtihatlarının bu konuda daha belirgin hale getirilmesi.


• Kamu görevlilerinin iletişim becerilerinin geliştirilmesi.


• Vatandaşların hakları ve kamu görevlilerinin yetkileri konusunda bilinçlendirilmesi.


• Kamu görevlilerinin yetki kullanımında şeffaflığın artırılması.

Sonuç ve Öneriler

Madde 265, kamu düzeninin sağlanması ve kamu görevlilerinin görevlerini serbestçe yerine getirebilmeleri için önemli bir hükümdür. Ancak, maddenin uygulanmasında karşılaşılan sorunların çözümü için, Yargıtay içtihatlarının daha da belirginleştirilmesi, kamu görevlilerinin iletişim becerilerinin geliştirilmesi ve vatandaşların hakları konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Bu sayede, Madde 265'in amacı daha etkin bir şekilde gerçekleştirilebilir ve kamu düzeni daha iyi korunabilir.