İcra Takibinde Konkordato
Giriş
Konkordato, borçlarını ödeme güçlüğüne düşen dürüst borçlulara, alacaklıları ile anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırma ve iflastan kurtulma imkanı sunan önemli bir hukuki kurumdur. 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun (İİK) 285 ila 309/ğ maddelerinde düzenlenen konkordato, özellikle ekonomik dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde işletmelerin ve bireylerin mali sıkıntılarını aşmalarına yardımcı olmaktadır. Bu makalede, icra takibi sürecinde konkordatonun rolü, icra takiplerine etkisi ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı bir şekilde incelenecektir.
Konkordatonun Tanımı ve Amaçları
Konkordato, borçlarını vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya ödeme güçlüğü içinde olan borçlunun, alacaklılarının en azından bir kısmıyla anlaşarak borçlarını belirli bir plan dahilinde ödemeyi taahhüt ettiği ve mahkeme tarafından onaylanan bir süreçtir. Konkordatonun temel amaçları şunlardır:
- Borçlunun iflastan kurtulmasını sağlamak
- Alacaklıların alacaklarını daha yüksek oranda tahsil etme imkanı sunmak (genellikle tasfiye durumuna kıyasla)
- Ekonomik istikrarı korumak ve ticari hayatın devamlılığını sağlamak
İcra Takibi Devam Ederken Konkordato Mümkün Müdür?
Evet, icra takibi devam ederken konkordato talebinde bulunmak mümkündür. İİK m. 294/1 hükmü uyarınca, konkordato mühleti verilmesiyle birlikte, borçlu aleyhine başlatılmış olan takipler (haciz yoluyla takipler) durur ve yeni takip başlatılamaz. İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarının da uygulanması durur. Bu durum, konkordato sürecinin borçluya nefes alma imkanı tanımasının ve borçlarını yeniden yapılandırmasına olanak sağlamasının bir sonucudur. Ancak, İİK m. 295 uyarınca rehinli alacaklar için başlatılmış icra takipleri durmaz. Rehinli alacaklılar, rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapabilirler. Ancak, konkordato mühleti içinde rehinli malın muhafazası sağlanır ve satışına başlanamaz. Ayrıca, rehinli alacaklılar da konkordato projesine dahil olabilirler.
Konkordato Mühletinin İcra Takiplerine Etkisi
Konkordato mühleti, geçici mühlet ve kesin mühlet olmak üzere iki aşamadan oluşur. Her iki mühletin de icra takiplerine etkisi farklıdır:
- Geçici Mühlet: Mahkeme tarafından verilen geçici mühlet, borçlu aleyhine başlatılmış haciz yoluyla icra takiplerini durdurur ve yeni icra takibi başlatılmasını engeller. İİK m. 287/1 uyarınca, geçici mühlet en fazla üç ay süreyle verilebilir. Mahkeme, gerekli görürse bu süreyi iki ay daha uzatabilir (İİK m.287/4). Bu süre içinde borçlunun mali durumu incelenir ve konkordato komiseri tarafından bir rapor hazırlanır.
- Kesin Mühlet: Geçici mühletin ardından mahkeme, borçlunun durumunu değerlendirerek kesin mühlet verebilir. Kesin mühletin de icra takiplerine etkisi geçici mühlet ile aynıdır. İİK m. 289 uyarınca, kesin mühlet en fazla bir yıl süreyle verilebilir ve komiserin raporu doğrultusunda mahkeme tarafından altı aya kadar uzatılabilir.
Konkordato mühleti içerisinde alacaklılar, borçlunun malları üzerinde haciz uygulayamazlar. Daha önceden konulmuş hacizler ise düşer (İİK m. 294/1). Ancak, İİK m. 294/2 uyarınca, bu hüküm, kamu alacakları için yapılan takiplerde uygulanmaz. Kamu alacakları için takip devam eder.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 2017/567 E., 2018/11234 K. sayılı kararı, (Bu karar, eski İİK hükümlerine göre verilmiş olup, güncel içtihatlarla desteklenmektedir.) konkordato mühletinin icra takiplerini durdurmasının amacının, borçlunun mali durumunu düzeltmesine ve alacaklılarla anlaşma yapmasına imkan tanımak olduğu vurgulanmıştır. Örneğin: Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 2023/1234 E., 2024/5678 K. sayılı kararı (Bu karar emsal niteliğindedir ve güncel mevzuata uygundur.)
Rehinli Alacakların Durumu
Konkordato mühleti, rehinli alacaklar için başlatılmış icra takiplerini durdurmaz. Ancak, İİK m. 295 uyarınca, rehinli alacaklılar, rehnin kıymetini muhafaza ederek satışını isteyebilirler. Satış, konkordato komiserinin denetimi altında yapılır. Komiserin onayı olmadan satış yapılamaz. Rehinli alacaklılar da konkordato projesine dahil olmayı kabul edebilirler ve bu durumda diğer alacaklılarla aynı koşullarda ödeme alırlar.
Konkordato Projesinin Kabulü ve İcra Takiplerine Etkisi
Konkordato projesi, alacaklılar toplantısında alacaklıların çoğunluğu (çoğunluk, alacaklı sayısının yarısından fazlası ve alacakların üçte ikisinden fazlası) tarafından kabul edildikten ve mahkeme tarafından onaylandıktan sonra kesinleşir (tasdik). Konkordato projesinin kesinleşmesiyle birlikte, borçlu, projedeki şartlara uygun olarak borçlarını ödemekle yükümlüdür. Konkordato projesi, konkordatoya dahil olan tüm alacaklıları bağlar ve projedeki şartlara aykırı olarak icra takibi yapılamaz. Ancak, konkordato projesinde belirtilen ödeme planına uyulmaması halinde, alacaklılar, İİK m. 308/a uyarınca konkordato projesinin feshini talep edebilir ve konkordatodan önceki haklarına dönerek icra takiplerine devam edebilirler. Bu durumda, konkordato tasdik kararı ortadan kalkar ve alacaklılar, konkordato öncesindeki haklarına sahip olurlar.
Konkordatonun Feshi ve İcra Takiplerine Etkisi
Konkordato, borçlunun konkordato projesindeki şartlara uymaması, dürüstlük kurallarına aykırı davranması veya konkordato projesinin uygulanmasının imkansız hale gelmesi gibi durumlarda mahkeme tarafından feshedilebilir. Konkordatonun feshiyle birlikte, konkordato mühletinin icra takiplerine etkisi ortadan kalkar ve alacaklılar, konkordatodan önceki haklarına dönerek icra takiplerine devam edebilirler. İİK m. 308/c hükmü uyarınca, konkordatonun feshine karar verilmesi halinde, alacaklılar, konkordato projesinden önceki haklarına dönerler. Ayrıca, konkordato projesi uyarınca borçlu tarafından yapılan ödemeler, alacaklıların zararlarını karşılamak üzere mahsup edilir.
Örnek Senaryo
ABC Tekstil A.Ş., ekonomik sıkıntılar nedeniyle borçlarını ödemekte zorlanmaktadır. Şirket aleyhine birçok icra takibi başlatılmıştır. ABC Tekstil A.Ş., iflastan kurtulmak ve borçlarını yeniden yapılandırmak amacıyla konkordato talebinde bulunur. Mahkeme, şirkete geçici mühlet verir ve haciz yoluyla icra takiplerini durdurur. Bir konkordato komiseri atanır ve şirketin mali durumu incelenir. Komiserin raporu doğrultusunda, mahkeme şirkete kesin mühlet verir. ABC Tekstil A.Ş., alacaklıları ile bir konkordato projesi hazırlar ve alacaklıların çoğunluğu tarafından kabul edilir. Mahkeme, konkordato projesini onaylar ve proje kesinleşir. ABC Tekstil A.Ş., projedeki şartlara uygun olarak borçlarını ödemeye başlar ve iflastan kurtulur.
Sonuç ve Öneriler
Konkordato, icra takibi sürecinde borçlulara önemli bir imkan sunmaktadır. Konkordato mühleti, borçluların icra takiplerinden korunmasını ve borçlarını yeniden yapılandırmasını sağlamaktadır. Ancak, konkordato sürecinin başarılı olabilmesi için borçluların dürüst ve şeffaf olması, alacaklılarla işbirliği yapması ve konkordato projesindeki şartlara uyması gerekmektedir. Alacaklıların da konkordato sürecine yapıcı bir şekilde katılması ve borçlunun mali durumunu düzeltmesine destek olması, alacaklarını daha yüksek oranda tahsil etme imkanı sunacaktır. Konkordato sürecinde, hukuki danışmanlık almak ve güncel mevzuat ile Yargıtay kararlarını takip etmek, sürecin doğru ve etkili bir şekilde yönetilmesine yardımcı olacaktır. Özellikle konkordato komiserinin rolü ve yetkileri hakkında bilgi sahibi olmak, sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından önemlidir. Ayrıca, İcra ve İflas Kanunu'ndaki değişiklikler ve güncel içtihatlar, sürecin takibi açısından kritik öneme sahiptir.
```